Depresja często przejawia się inaczej u kobiet, inaczej u mężczyzn, a jeszcze inaczej u dzieci czy młodzieży. Ponadto zaburzenia depresyjne stanowią tak naprawdę wachlarz różnych zjawisk, które mają unikalne objawy, przyczyny i efekty. Warto mieć świadomość tego, jakie są między nimi różnice, aby łatwiej rozpoznawać zaburzenia nastroju od zwyczajnej chandry oraz skuteczniej przeprowadzić leczenie depresji.
Różne choroby, podobne objawy
Depresja duża
Duża depresja nazywana jest też endogenną, ponieważ jej źródeł upatruje się w biologicznym funkcjonowaniu organizmu, a więc wewnątrz człowieka. Charakteryzuje się niezdolnością do odczuwania przyjemności i czerpania radości z życia. Objawy są ciągłe o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim. Duża depresja trwa zwykle około 6 miesięcy. Część ludzi doświadcza tylko pojedynczego epizodu dużej depresji w ciągu życia, jednak w przypadku zdecydowanej większości zdarzają się nawroty. Szczególnie, jeśli choroba nie była leczona. Istnieją rozmaite sposoby na poprawę nastroju oraz zmniejszenie ryzyka nawrotów.
Depresja przewlekła
Dystymia, bo tak inaczej określa się ten rodzaj depresji, jest odmianą przewlekłego zaburzenia nastroju. Jej objawy są mniej dotkliwe, jednak trwa co najmniej dwa lata, a nie leczona może ciągnąć się całe życie. Przez większość dni odczuwasz umiarkowane objawy depresji, chociaż mogą się zdarzać krótkie okresy normalnego nastroju. Niektórzy ludzie przeżywają też epizod dużej depresji, który nakłada się na dystymię, jest to sprzężone zaburzenie określane jako podwójna depresja. Jeśli cierpisz na dystymię, możesz odnosić wrażenie, jak gdybyś zawsze był przygnębiony. Możesz też myśleć, że taki po prostu jesteś, bezustannie masz zły nastrój, ot cały Ty. Jednakże, leczenie depresji przewlekłej jest możliwe, nawet jeśli trwa od lat, bo nigdy nie została rozpoznana.
Depresja sezonowa
Nie bez powodu wielu autorów książek i filmów przedstawia deszczowe i pochmurne dni jako ponure i przygnębiające. Niektóre osoby wpadają w depresję w okresie jesienno – zimowym, kiedy dni są krótkie, często pochmurne, a ilość słońca niewielka. Ten rodzaj depresji określa się jako sezonowe zaburzenie nastroju. Taka sezonowa depresja jest zjawiskiem dość powszechnym w Polsce oraz w krajach wysuniętych bardziej na północ. Sezonowe zaburzenie nastroju również poddaje się leczeniu.
Zaburzenie afektywne dwubiegunowe (ChAD)
Depresja może stanowić tylko część szerszego zaburzenia. Choroba dwubiegunowa charakteryzuje się cykliczną zmiennością nastrojów. Epizody depresyjne występują naprzemiennie z okresami manii, które obejmować mogą nadaktywność, zachowania impulsywne, przyspieszoną mowę oraz obniżoną potrzebę snu. Zwykle przejście z jednego nastroju w drugi następuje stopniowo, a każdy epizod trwa co najmniej kilka tygodni. W okresie depresyjnym osoba chora ma różne objawy charakterystyczne dla depresji, jednak jest to inne zaburzenie. Chorobę dwubiegunową leczy się inaczej, dlatego ważne jest to rozróżnienie. W gruncie rzeczy, leki przeciwdepresyjne często mogą pogarszać stan osoby cierpiącej na zaburzenie afektywne dwubiegunowe.
Ta sama choroba, różne objawy
Depresja u mężczyzn
Słowo „depresja” zakorzeniło się w naszej kulturze i obecnie często jest błędnie kojarzone z oznakami słabości i krańcowo silnego smutku. Tymczasem mężczyźni niezbyt chętnie przyznają się do poczucia beznadziejności czy nienawiści do samego siebie. W zamian za to, narzekają na zmęczenie, irytację, kłopoty ze snem czy utratę zainteresowania własną pracą czy dotychczasową pasją. Inne objawy depresji u mężczyzn często obejmują złość, agresję, wybuchowość, niebezpieczne i lekkomyślne zachowania oraz nadużywanie substancji tj. alkohol czy narkotyki. Chociaż na depresję częściej cierpią kobiety, mężczyźni w depresji częściej podejmują próby samobójcze, zwłaszcza jeśli są już starsi. Obecnie wiemy już też, że mężczyzn również dotyczy problem depresji poporodowej (patrz niżej).
Depresja u kobiet
Jak wynika z badań, na depresję cierpi dwukrotnie więcej kobiet niż mężczyzn. Częściowo jest to spowodowane czynnikami hormonalnymi, zwróćmy uwagę choćby na zespół napięcia przedmiesiączkowego, przedmiesiączkowe zaburzenia dysfotyczne, depresję poporodową czy menopauzę. Ponadto na objawy depresji sezonowej zwykle skarżą się kobiety. Jeśli chodzi o objawy, kobiety częściej niż mężczyźni przeżywają nasilone poczucie winy, śpią więcej niż zwykle, więcej jedzą i przybierają na wadze. Ciężką depresję w jakimś momencie życia przechodzi co czwarta kobieta, lecz tylko 20 procent z nich szuka pomocy i rozpoczyna leczenie depresji.
Depresja u nastolatków
Podczas gdy część nastolatków sprawia wrażenie zasmuconych, inni wcale tak nie wyglądają. W gruncie rzeczy u dorastających młodych ludzi przeważającym symptomem jest drażliwość, a nie przygnębienie. Nastolatek pogrążony w depresji może być wrogi, zrzędliwy lub łatwo tracić cierpliwość. Niewyjaśnione dolegliwości bólowe również są częstym przejawem depresji u młodych osób. Nie leczona, może prowadzić do kłopotów w domu i szkole, uzależnienia od narkotyków, alkoholu, nienawiści do samego siebie – nawet do nieodwracalnych tragedii, takich jak samobójstwo czy zabójstwo. Jednak przy odpowiedniej pomocy, depresja u nastolatków jest zwykle uleczalna.
Depresja u osób starszych
Trudne zmiany przed którymi staje wielu starszych ludzi – takie jak choćby osamotnienie, żałoba, utrata niezależności czy kłopoty zdrowotne – mogą prowadzić do depresji. Szczególnie jeśli dana osoba pozbawiona jest silnego systemu wsparcia. Jednakże błędem byłoby sądzić, że depresja to naturalny element starzenia się. Osoby w podeszłym wieku zwykle skarżą się na zdrowie fizyczne niż na emocjonalne objawy świadczące o depresji, stąd problem często pozostaje nierozpoznany. Depresja u starszych osób zwykle wiąże się z pogorszonym stanem zdrowia, zwiększonym odsetkiem umieralności oraz wyższym zagrożeniem samobójstwem, tak więc właściwa diagnoza i rozpoczęcie leczenia jest bardzo ważne.
Depresja poporodowa
Wiele świeżo upieczonych matek cierpi na chwilowe obniżenie nastroju po porodzie. Depresja poporodowa trwa jednak dłużej i jest bardziej dotkliwa. Różne badania wskazują na to, że w Polsce problem dotyczyć może od 10% do 20% kobiet. Może objawiać się poprzez przesadne zamartwianie się o zdrowie dziecka, kiedy nie ma po temu podstaw. Sygnałem depresji poporodowej są też myśli dotyczące skrzywdzenia lub zabicia dziecka. Po części przyczyną tego stanu są hormonalne zmiany w organizmie spowodowane przyjściem dziecka na świat. Depresja poporodowa zwykle rozwija się krótko po rozwiązaniu, lecz może nią być każde obniżenie nastroju mające miejsce w przeciągu 6 miesięcy od porodu.
Depresja poporodowa dotyka również mężczyzn, choć może się objawiać inaczej niż u kobiet. U mężczyzn rozwijać się ona może nieco później (do 12 miesiąca po urodzeniu dziecka), a objawy mogą obejmować nie tylko nasilony smutek i niepokój, ale też zachowania ryzykowne lub agresywne, nadużywanie substancji, przemoc czy zdradę. Badania wskazują, że ok. 10% ojców doświadcza depresji poporodowej. Bardzo ważny jest fakt, że czynnikiem ryzyka jest depresja poporodowa matki. W takiej sytuacji 25-50% ojców również dotknie depresja.
Spójrzmy na te liczby jeszcze raz. Z powyższego wynika bowiem, że 5% noworodków pozostaje pod opieką dwojga rodziców w stanie depresji. Jest to ogromny czynnik ryzyka dla dziecka, zarówno ze względu na możliwość pojawienia się przemocy w rodzinie, jak i fakt, że doświadczenie depresji rodzica kilkukrotnie zwiększa prawdopodobieństwo diagnozy depresji u dziecka przed 18 rokiem życia. Pomoc dla rodzica doświadczającego depresji poporodowej jest niezbędna!
Powrót do równowagi czyli leczenie depresji jest możliwe
Niektóre choroby mają konkretną medyczną przyczynę, co znacznie ułatwia leczenie. Jednak depresja jest na tyle skomplikowana, że nie wystarczy po prostu połknąć tabletkę. Depresja powstaje w odpowiedzi na splot różnych czynników biologicznych, psychologicznych i społecznych. Oprócz zachwiania równowagi neurofizjologicznej mózgu (w czym niewątpliwie pomaga leczenie farmaceutyczne), wpływ na rozwój depresji mają także styl życia, relacje z innymi ludźmi, umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach, itp.
Zrozumienie przyczyny depresji, może pomóc przezwyciężyć problem. Na przykład, jeśli cierpisz na depresję, bo utknąłeś w pracy nie dającej możliwości rozwoju, rozwiązaniem może być znalezienie innej bardziej satysfakcjonującej ścieżki kariery. Jeśli jesteś nowy w danym miejscu i odczuwasz samotność oraz przygnębienie, nawiązanie nowych znajomości będzie ważną częścią wychodzenia ze stanu depresyjnego. Jednak kiedy masz trudność w zidentyfikowaniu przyczyn swego złego nastroju albo dokonywaniu odpowiednich zmian, terapia może okazać się dużą pomocą w powrocie do szczęśliwego życia. Leczenie depresji jest możliwe!
 Autorka:Karina Wiencelewska – Piejko jest psychologiem, psychoterapeutą o specjalizacji systemowej. Potrzebujesz dodatkowych informacji na opisany temat lub chcesz umówić się na konsultacje? Zadzwoń: +48 514 725 256. Możesz też skontaktować się poprzez email gabinet@pomostkrakow.pl. |