Coraz częstszym problemem w naszym społeczeństwie jest drastyczne odchudzanie się, które w skrajnych przypadkach doprowadza do śmierci głodowej. Rodziny i przyjaciele często pytają o pomoc w anoreksji: “co mogę zrobić?”, “jak mogę pomóc?” . Cóż, na początek trzeba sobie uświadomić, czego pomagając osobie chorującej na anoreksję robić nie można.

Przede wszystkim nie można zmuszać do jedzenia. Pierwszą rzeczą, którą należy w tej sytuacji zrozumieć jest to, że nie można koncentrować się od razu na jedzeniu. Zaburzenia jedzenia zawsze mają u podstawy problemy emocjonalne, a zachowanie związane z ograniczeniem jedzenia jest tylko ich przejawem. Stanowią one raczej sposób na zapominanie, kontrolowanie i unikanie emocjonalnego bólu, stresu i/lub nienawiści do samego siebie.

Jeśli jesteś rodzicem dziecka poniżej 18 roku życia masz przed sobą niełatwą decyzję dotyczącą opieki nad nim. Bez względu na błagania „proszę, nie zmuszaj mnie!” i obietnice zmiany zachowania, będziesz musiał pozostać bardzo wyczulony na to, co dzieje się z Twoim dzieckiem i być może zmusić je do wizyty u lekarza lub w szpitalu. Pamiętaj, jak poważne są zaburzenia jedzenia i że naprawdę mogą zabić.

Jeśli Twoja relacja z osobą dotkniętą chorobą nie jest relacją rodzicielską lub jeśli Twoje dziecko skończyło 18 lat, wówczas nie możesz zmuszać jej do sięgania po pomoc w anoreksji. W zamian możesz oferować wsparcie i zachęcać ukochaną osobę, w delikatny sposób wyrażając swoje zatroskanie, a najlepszą rzeczą jaką możesz zrobić to nauczyć się aktywnie jej słuchać.

W większości przypadków najważniejsze dla każdej cierpiącej osoby będzie znalezienie takiego sposobu zdrowienia, jaki będzie skuteczny akurat dla niej. Badania wskazują, że w przypadku wielu młodych osób chorujących na anoreksję bardzo skuteczna okazuje się terapia rodzinna, jednak możliwości jest wiele: terapia indywidualna, terapia rodzinna, grupy wsparcia, kliniki, leczenie stacjonarne lub ambulatoryjne, arteterapia, wspólnoty kościelne, kombinacja powyższych albo coś zupełnie innego.

Kiedy konieczna jest wizyta w szpitalu?

W przypadku osób chorych na anoreksję pewne objawy stanowią wskazanie do wizyty u lekarza. Jeśli chora przejawia jakiekolwiek z wymienionych symptomów, staraj się zachęcić ją do natychmiastowego leczenia medycznego w szpitalu:

• Zawroty głowy
• Zmęczenie
• Utrata przytomności
• Wyjątkowa wrażliwość na temperaturę
• Bóle w klatce piersiowej
• Mrowienie w dłoniach i stopach
• Krew w stolcu lub wymiotach
• Bóle brzucha
• Niekontrolowane wymioty lub biegunka
• Szybka utrata 25% wagi

Miej świadomość, że będąc osobą spoza rodziny ostatecznie niewiele możesz zrobić. To od osoby chorej zależy czy zdecyduje się zmierzyć z emocjonalnymi kłopotami, które doprowadziły do anoreksji. Natomiast będąc członkiem najbliższej rodziny możesz przekonać osobę chorą oraz pozostałych członków rodziny do wspólnej rodzinnej konsultacji u specjalisty.

W zaawansowanych stadiach choroby, początkiem leczenia będzie ustabilizowanie fizycznego zdrowia pacjenta. Później powinno nastąpić leczenie w terapii indywidualnej i/lub rodzinnej oraz grupowej. W przypadkach kiedy życie pacjenta nie jest jeszcze poważnie zagrożone, ważne jest podjęcie terapii u odpowiedniego terapeuty.

Niestety, zwykle osoby chore sięgają po pomoc w anoreksji dopiero, kiedy ich życie jest już zagrożone. A bardzo często po opuszczeniu szpitalnego oddziału nie kontynuują leczenia, przez co szybko wracają do złego stanu zdrowia i w efekcie do szpitala. Bardzo często osoby chore boją się prosić o pomoc albo nie widzą nikogo, kogo mogły by poprosić. Jeszcze częściej anorektycy uważają, że nie zasługują na pomoc.

Rzeczy których nie należy mówić osobie chorej

• „Jesteś chory?”
• „Wyglądasz jakbyś miał AIDS”

Pamiętaj, że osoba cierpiąca na anoreksję ma już niskie poczucie własnej wartości. Dlaczego miałbyś mówić coś takiego osobie, którą kochasz, zwłaszcza osobie chorującej na zaburzenia odżywiania? Nie ma nic złego w wyrażaniu zainteresowania bliskim przyjacielem czy członkiem rodziny mówiąc w pełen troski sposób np.: „Straciłaś na wadze i martwię się o ciebie”, można dodać do tego „Jestem tutaj by Cię wysłuchać, gdybyś chciał/a porozmawiać”. Jednak wszystkie komentarze brzmiące obraźliwie lub atakująco będą odbierane defensywnie i wywołają efekt przeciwny do Twoich intencji.

• „Mogłabyś po prostu już zjeść!”
• „Nie rozumiem dlaczego po prostu nie zjesz…”
• „Lepiej siadaj i jedz!”

Te słowa nie są słowami miłości lecz kontroli. Grożenie przejęciem nadzoru nie jest dobrym pomysłem, kiedy chcesz pomóc w anoreksji. Staraj się pamiętać, że w parze z zaburzeniami jedzenia idzie ogromne poczucie winy, więc takie zdania tylko nakręcają i tak już rozpędzoną machinę choroby. Jeśli jesteście wystarczająco blisko, nie będzie natomiast niczego złego w delikatnym: „Chcesz zjeść ze mną obiad?” lub „Porozmawiaj ze mną” po posiłku. Tamte zdania natomiast sprawią, że osoba będzie chciała pozbyć się poczucia winy i poszuka doraźnych rozwiązań, czyli rezultaty będą przeciwne do zamierzonych.

• „Dlaczego mi to robisz?”
• „Spójrz co robisz swojej matce (, ojcu, mężowi, dzieciom, itd.)”

Ponownie, takimi pytaniami znowu nakręcasz poczucie winy. W zasadzie mówisz „Dlaczego sprawiasz wszystkim przykrość” i „dlaczego obciążasz nas takimi zmartwieniami”, co jest egoistyczne nawet jeśli w intencjach takie być nie miało. Przez osobę chorą zostanie odebrane jako „nie obciążaj nas swoimi problemami” czy „spójrz jakie sprawiasz kłopoty”. Jeśli jesteś blisko z kimś, kto cierpi na zaburzenia jedzenia, potraktuj to jako okazję dla siebie by nauczyć się lepiej komunikować i bardziej rozumieć. Osoby chore na anoreksję nie robią niczego Tobie, lecz zmagają się same ze sobą, toczą bezustanną walkę.

• „Dlaczego to sobie robisz?”
• „Masz w życiu wiele dobrych rzeczy, w czym problem?”

Osoby chorujące na zaburzenia jedzenia nie wybierają „robienia tego sobie”. Anorektycy nie decydują, że oto wolą taki styl życia zamiast takiego, który byłby wypełniony, samoakceptacją i szczęściem. To jest mechanizm radzenia sobie, środek zaradczy na depresję, stres i nienawiść do samego siebie, które były budowane latami. Wspaniali mężowie, dzieci, wspierający przyjaciele mają w gruncie rzeczy niewielki wpływ w budowaniu prawdziwego poczucia własnej wartości. Takiego które jest niezbędnego do  wyzdrowienia, do tego by zmagać się z życiem pozytywnie i uczyć się wierzyć w to, że od życia należą się nam dobre rzeczy i szczęście. Te zaburzenia dotyczą osoby cierpiącej i tego jak ona się ze sobą czuje.

Jak pomóc w anoreksji?

Co zatem możesz zrobić, by zapewnić pomoc w anoreksji osobie, którą kochasz? Empatia i zrozumienie to dobry początek. Możesz nie rozumieć dlaczego ta osoba odmawia jedzenia, ale musisz zdawać sobie sprawę, że nie wybiera tego zachowania celowo. Byłoby znacznie łatwiej po prostu zjeść posiłek tak jak wszyscy. Ale to nie jest takie łatwe. Najlepszą rzeczą jaką możesz zrobić, to zachęcać tę osobę do brania odpowiedzialności za swoje zachowania, zarówno te negatywne, jak i pozytywne. Nie sprawiaj, by czuła się obserwowana, gdy tylko znajdzie się w pobliżu jedzenia. Słuchaj, kiedy się dzieli swoimi uczuciami, zniechęceniem, frustracją, sukcesami. Nie pozwól by jej zachowania wpływały na twoje emocje, nastrój i działania.

Wreszcie, pamiętaj, że zaburzenia jedzenia są chorobą. Osoba, którą kochasz nie jest przez nie określana. Istnieje mnóstwo innych cech, rzeczy i spraw, które ją określają. A zachęta, miłość i wsparcie są najlepszym lekarstwem dla tej bliskiej osoby.

Karina Wiencelewska jest psychologiem, psychoterapeutą w trakcie certyfikacji. Potrzebujesz dodatkowych informacji na opisany temat lub pragniesz umówić się na konsultacje, zadzwoń: +48514725256. Możesz też skontaktować się poprzez email gabinet@pomostkrakow.pl lub Skype karina.wiencelewska